امان از اين تورم

لنفادنيت؛ علل و راه‌ حل
 

حتما درباره سيستم ايمني بدن زياد شنيده‌ايد؛ سلول‌هاي لنفاوي مختلف که در سراسر بدن گردش مي‌کنند و عليه عفونت‌ها و بيماري‌ها مبارزه مي‌کنند. بلعيدن باکتري‌ها، واکنش عليه ويروس‌ها، ترشح مواد تب‌زا هم از فعاليت‌هاي اعضاي سيستم ايمني است. مي‌شود اين‌طور مثال زد که سيستم ايمني بدن، ارتش و نيروي نظامي بدن است که با تهاجم بيگانگان مبارزه مي‌کند. با اين حساب درست مثل ارتش، اين سيستم ايمني هم بايد پادگان‌هايي داشته باشد که در سرتاسر بدن سربازان خود را جمع کند. آنها را پرورش دهد و در هنگام صلح آنها را نگهداري کند. اين پادگان‌ها همان غدد لنفاوي هستند که در نقاط مختلف بدن پراکنده‌اند و همان‌طور که هنگام بحران در کشور پادگان‌ها به حالت آماده‌‌باش درمي‌آيند، اين غدد لنفاوي هم هنگام بيماري يا التهاب، به حالت آماده‌باش در مي‌آيند و اين همان زماني است که بزرگ شدن غدد لنفاوي يا لنفادنيت رخ مي‌دهد.
سيستم لنفاوي بدن از سلول‌هاي مختلف، عروق و ارگان‌هايي مثل طحال تشکيل شده است اما اصلي‌ترين قسمت اين سيستم غدد لنفاوي هستند که حداقل تعداد آنها 600 عدد است.
بيشتر اين غدد لنفاوي در ناحيه سر و گردن و بعد در زير بغل‌ها و کشاله ران تجمع پيدا کرده‌اند. در هنگام مواجهه با عفونت‌هاي باکتريايي و ويروسي و يا حتي در هنگام التهاب ناشي از بعضي بيماري‌ها از جمله سرطان، اين غدد لنفاوي متورم مي‌شوند.

علايم و نشانه‌ها
 

بسته به علت تورم غدد لنفاوي، علايم گوناگوني ممکن است همراه با اين اتفاق به وجود بيايند که مي‌توان به اينها اشاره کرد:
• بزرگ شدن يک غده لنفاوي بيش از يک سانتي‌متر
• دردناک و حساس شدن غدد لنفاوي
• آبريزش بيني، گلودرد و بقيه علايم عفونت دستگاه تنفسي
• بزرگ شدن سراسري تمام غدد لنفاوي در بدن که ممکن است به خاطر يک عفونت شديد و يا آلودگي با ويروس HIV باشد.
• تورم اندام‌ها به خاطر بزرگ شدن غدد لنفاوي و جلوگيري از تخليه طبيعي خون و لنف اندام
• قرمز و ملتهب و دردناک شدن پوست روي غدد لنفاوي متورم
هرکدام از علايم فوق همراه با بزرگ شدن غدد لنفاوي مي‌توانند نشان‌دهنده بيماري خاصي باشند. گاهي اوقات هم اين تورم‌ها زودگذر وخوش‌خيم هستند و خودشان بهبود پيدا مي‌کنند اما به طور کلي بايد در صورت داشتن تورم غيرطبيعي غدد لنفاوي حتما به پزشک مراجعه کرد.

کي برويم دکتر؟
 

خيلي از اوقات تورم غدد لنفاوي به خصوص غدد لنفاوي گردن چندان شديد نيست و بعد از مدتي با برطرف شدن علت زمينه‌اي بيماري مثل سرماخوردگي يا گلودرد، خودبه‌خود برطرف مي‌شود اما در صورت نگراني خودتان و يا داشتن هر کدام از حالات زير بهتر است سريع‌تر به پزشک مراجعه کنيد. متخصص بيماري‌هاي عفوني يا متخصص داخلي، بهترين گزينه‌ها براي مراجعه اوليه هستند. اين پزشکان بعد از تشخيص و در صورت لزوم مي‌توانند شما را به پزشکان ديگري مثل جراحي يا متخصص خون ارجاع دهند.
بزرگ شدن يک يا چند غده لنفاوي بدون دليل خاص، بزرگ شدن مداوم يک غده يا بزرگ ماندن آن بيش از دو هفته، سفت بودن غده و غيرمتحرک بودن آن، همراهي آن با تب، تعريق شبانه يا کاهش وزن بدون دليل، همراهي آن با گلودرد شديد و اختلال در تنفس يا بلع غذا و گرم و قرمز و دردناک بودن يک غده لنفاوي متورم، علايمي هستند که بايد به خاطر آنها به پزشک مراجعه کرد.

اين تورم از کجا مي‌آيد؟
 

شايع‌ترين علت بزرگ شدن غدد لنفاوي عفونت است؛ به خصوص عفونت ويروسي. اگر چه انواع ديگر عفونت هم مي‌توانند بسته به محل درگيري باعث بزرگ شدن غدد لنفاوي شوند، گلودرد چرکي، اوريون، سرخک، عفونت گوش، دندان عفوني و آبسه کرده، مونونوکلئوز عفوني، عفونت پوست و محل زخم و عفونت‌هاي شديدتري مثل سل و بعضي انواع بيماري‌هاي مقاربتي از شايع‌ترين دلايل عفوني لنفادنيت هستند. عفونت ناشي از چنگ زدن گربه و همچنين بيماري توکسوپلاسموز هم تورم چند غده لنفاوي را به دنبال دارند.
به غير از اين بيماري‌هاي عفوني، بيماري‌هاي التهابي مثل لوپوس يا آرتريت روماتوييد و يا آلودگي با HIV و همچنين سرطان‌هايي مثل لمفوما و لوسمي (سرطان خون) و همچنين گسترش يا متاستاز هر نوع سرطان پيشرفته‌اي هم مي‌تواند تورم غدد لنفاوي را موجب شود.
بزرگ شدن غدد لنفاوي به خودي خود يک علامت و نشانه است و فقط نشان‌دهنده اين است که بدن در حال مبارزه با يک بيماري است اما گاهي خود اين لنفادنيت هم مي‌تواند مشکل‌زا شده و عوارضي را در پي داشته باشد. به وجود آمدن آبسه‌هاي عفوني و يا گسترش عفونت در خون (باکتريمي يا سپتي سمي) ممکن است به دنبال تورم شديد غدد لنفاوي به وجود بيايد.

آزمايش‌هاي تشخيصي
 

پزشک معمولا بعد از معاينه عمومي و گرفتن شرح حال بيماري از شما غدد لنفاوي‌تان را از نظر اندازه، قوام، متحرک بودن و يا حساس بودن معاينه مي‌کند و سپس بسته به تشخيص اوليه ممکن است آزمايش‌هايي را درخواست کند. آزمايش خون، متداول‌‌ترين آزمايش است که بسته به تشخيص دکتر ممکن است انواع خاصي از آن مانند کشت خون يا بررسي دقيق آن در زير ميکروسکوپ هم درخواست شود.
تصويربرداري‌هاي مختلفي مثل راديوگرافي ساده از قفسه سينه (مثلا براي رد کردن بيماري سل)، سي‌تي‌اسکن براي تشخيص منبع عفونت يا التهاب و يا يک تومور هم ممکن است انجام شوند. کشت از محل زخم براي تشخيص نوع عفونت و سپس بيوپسي از غدد لنفاوي به وسيله سوزن (FNA) هم از ديگر آزمايش‌هاي شايع است.
گاهي ممکن است پزشک بخواهد به جاي FNA و خارج کردن بخشي از غدد لنفاوي، همه غده به طور کامل خارج شده و زير ميکروسکوپ بررسي شود. سونوگرافي هم يک آزمايش بي‌خطر است که گاهي در مورد بعضي بيماري‌ها هنگام تورم غدد لنفاوي انجام مي‌شود.

درمان لنفادنيت
 

همان‌طور که مي‌توان حدس زد اصلي‌ترين درمان لنفادنيت، درمان علت به وجود آورنده آن است. در مورد عفونت‌هاي باکتريايي، آنتي‌بيوتيک‌ها اصلي‌ترين درمان هستند. بسته به نوع و ميزان عفونت، آنتي‌بيوتيک ممکن است به صورت خوراکي يا تزريقي تجويز شود.
در مورد عفونت‌هاي ويروسي مصرف آنتي‌بيوتيک به هيچ وجه صحيح نيست و با پايان دوره بيماري، معمولا غدد لنفاوي پس از مدتي به اندازه طبيعي خود باز مي‌گردند.
در مواقع بيماري‌هايي مثل لوپوس و آرتريت روماتوييد هم بايد تورم غدد لنفاوي را با برطرف کردن التهاب بيماري به وسيله کورتون درمان کرد. لنفادنيت‌هاي ناشي از سرطان هم اغلب فقط با درمان کامل سرطان بهبود مي‌يابند.
اگرچه گاهي اوقات لازم است که براي جلوگيري از گسترش سرطان، اين غدد لنفاوي را از بدن تخليه کرد؛ مثل کاري که در مورد غدد لنفاوي زير بغل، موقع درمان سرطان پستان انجام مي‌شود.
درمان‌هاي خانگي لنفادنيت را مي‌توان با کمپرس گرم روي محل تورم و مصرف مسکن‌هايي مثل ايبوبروفن، آسپرين و استامينوفن انجام داد. آسپرين و بروفن خود ضد التهاب هم هستند و علاوه بر برطرف کردن درد، کمي التهاب و تورم غدد لنفاوي را نيز کاهش مي‌دهند. استراحت به ميزان کافي هم در کاهش تورم غدد لنفاوي موثر است.

تورم خوب، تورم بد
 

هر بزرگ شدن غدد لنفاوي نبايد باعث نگراني شما شود. همان‌طور که مي‌دانيد علت اکثر اين لنفادنيت‌ها مي‌تواند يک عفونت ساده باشد. دو راه ساده براي تشخيص اينکه يک لنفادنيت خطرناک است يا معمولي وجود دارد: يکي اينکه اين غده در کجا قرار دارد و ديگر اينکه چه احساسي دارد؛ مثلا بزرگ شدن غده لنفاوي در جلوي گردن همراه با گلودرد خيلي نگران‌کننده نيست. اما تورم پشت گردن مي‌تواند کمي نگران‌کننده باشد.به طور کلي در تورم خوش‌خيم غدد لنفاوي معمولا اين غده‌ها کوچک با حاشيه کاملا مشخص و با قوام خميري هستند و اغلب متحرک‌اند يعني از زير انگشت حرکت مي‌کنند.
غدد لنفاوي‌اي که حاشيه مشخص ندارند و پهن‌اند، بيش از اندازه بزرگ‌اند(حداقل بزرگ‌تر از يک سانت)، بيشتر از دو هفته باقي مانده‌اند و متحرک نيستند و قوام سفت و سختي دارند، معمولا براي پزشکان نگران‌کننده‌ترند. همچنين ديدن غدد لنفاوي در جاهايي که معمولا غدد لنفاوي ديده نمي‌شوند مثل روي زانو، روي آرنج، پشت گردن توجه بيشتري را مي‌طلبند در حالي که تورم غدد لنفاوي زير گردن، کشاله ران و زير بغل چندان غيرطبيعي نيست.

به دکترمون چي بگيم؟
 

معمولا بسته به علامت بيماري نوع پزشکي که انتخاب مي‌کنيد، متفاوت است. گاهي به پزشک خانواده و پزشک عمومي مراجعه مي‌کنيد و گاهي به خاطر شدت بيماري به يک اورژانس؛ اما به هر حال در نظر داشته باشيد، دانستن و آماده کردن اينکه به پزشک‌تان چه بگوييد، مي‌تواند به او و شما در تشخيص و درمان بيماري کمک کند.
علايم بيماري‌تان را بنويسيد: انواع، مدت زمان حضور علايم، زمان شروع و هر نوع علايمي که خودتان فکر مي‌کنيد مي‌تواند به بيماري مرتبط باشد. از علايم کوچکي مثل يک سرماخوردگي ساده يا شبه آنفلوآنزا در هفته گذشته هم نگذريد.
ليستي از احتمال آلودگي‌ها و عفونت‌هايي که با آنها در تماس بوديد، تهيه کنيد. عوض کردن خاک باغچه، چنگ انداختن گربه‌ خانگي، تماس با فرد مبتلا به بيماري، مصرف غذاهاي خام يا خوب پخته نشده و يا هر نوع رفتار پرخطري را در اين ليست بنويسيد.
داروهايي که مصرف مي‌کنيد و سابقه بيماري‌هايتان را هم از قلم نيندازيد. هنگام مراجعه به پزشک سعي کنيد يکي از بستگان خود يا يک دوست را هم همراه ببريد.
از پزشک راجع به مسري بودن بيماري‌تان، ميزان استراحت لازم، ‌آزمايش‌ها و اقدامات درماني مورد نياز و همچنين تاثير بيماري بر مصرف داروهاي ديگرتان هم سوال کنيد.

دکتر چه خواهد پرسيد؟
 

به غير از شرح حال معمول و سوال‌هايي از قبيل علايم بيماري و مدت زمان آنها و زمان شروع، پزشک ممکن است بعضي سوالات ديگر هم بپرسد که دانستن آنها باعث مي‌شود شرايط معاينه و شرح‌حال برايتان استرس‌زا نباشد و همچنين آمادگي پاسخگويي آن را داشته باشيد.
پزشک ممکن است سوالاتي مانند اين بپرسد که، آيا به تازگي وزنتان کاهش شديد پيدا کرده است؟ آيا به تازگي به منطقه خاصي مسافرت کرده‌ايد؟ آيا اخيرا شريک جنسي‌تان يا رفتار جنسي‌تان را تغيير داده‌ايد؟ آيا رفتار جنسي ايمني داريد (مثلا از کاندوم استفاده مي‌کنيد)؟ آيا سيگار مي‌کشيد؟ آيا کسي در خانواده شما سابقه سرطان دارد؟

بيوپسي از غدد لنفاوي
 

بيوپسي از غدد لنفاوي براي خارج کردن بخشي از بافت اين غده و مشاهده آن زير ميکروسکوپ انجام مي‌شود. تشخيص بيماري‌هاي عفوني و يا سرطان و همچنين آزمايش‌هاي مختلفي مثل تست ژنتيک، کشت سلول‌ها يا حتي مطالعه سيستم ايمني هم به وسيله همين بيوپسي يا نمونه‌برداري از غدد لنفاوي انجام مي‌شود. اين نمونه‌برداري که با سوزن‌هاي مخصوص و در شرايطي کاملا استريل صورت مي‌گيرد FNA نام دارد. FNA را مي‌توان در کلينيک تخصصي و يا حتي مطب پزشک هم انجام داد. به غير از FNA مي‌توان به وسيله خارج کردن کل توده و يا بيوپسي با سوزن‌هاي ضخيم هم نمونه‌برداري انجام داد. قبل از انجام بيوپسي حتما پزشک را از شرايط خودتان مثل داروهايي که مصرف مي‌کنيد، حساسيت به ماده بي‌حسي، بيماري انعقادي خون و يا شرايط مشابه مطلع کنيد.
براي انجام FNA، پزشک ابتدا محل بيوپسي را ضدعفوني مي‌کرده و سپس با سوزن معمولي و ماده بي‌حس‌کننده ليدوکائين پوست روي غده لنفاوي را بي‌حس مي‌کند و سپس با سوزن مخصوص به غده لنفاوي نفوذ کرده و بخشي از بافت را که در داخل سوزن باقي مانده، خارج مي‌کند. FNA خيلي سريع انجام مي‌شود (بين 5 تا 15 دقيقه) و معمولا هيچ عارضه‌اي ندارد. بعد از انجام اين کار با کمي فشار روي محل نمونه‌گيري و بانداژ جلوي خون‌ريزي گرفته مي‌شود.
FNA اگر صحيح انجام نشود مي‌تواند باعث گسترش عفونت در محل شود. قرمز و حساس شدن محل نمونه‌گيري، خارج شدن چرک، به وجود آمدن تب و تجمع مايع و کيست از محل نمونه‌گيري مي‌تواند نشانه عوارض FNA باشد که البته چندان معمول نيست.
منبع:www.salamat.com
/ع